Odnawialne Źródła Energii (OZE) cieszą się rosnącym powodzeniem, zarówno w indywidualnych gospodarstwach domowych, jak i w sektorze gospodarczym. Choć większości użytkowników OZE kojarzy się głównie z fotowoltaiką i darmowym prądem pochodzącym z energii słonecznej, coraz więcej osób decyduje się na pompy ciepła. Jak działa takie urządzenie i czy rzeczywiście pozwala oszczędzić pieniądze na ogrzewaniu?
Pompy ciepła – zasada działania i zastosowanie
Pompa ciepła wykorzystywana jest do regulacji temperatury we wnętrzu budynku. Działa na podobnej zasadzie jak lodówka, choć proces konwekcji ciepła jest całkowicie odwrotny. Urządzenie pobiera ciepło z zewnątrz i przekazuje je do środka pomieszczenia. Źródłem ciepła może być grunt, ale także woda lub powietrze. Mechanizm działa w oparciu o znaną z fizyki zasadę Joule’a-Thomsona, która zakłada zmianę temperatury gazów w wyniku ich przemieszczania się i rozszerzalności w przestrzeni. Temperatura może wzrosnąć lub spaść w wyniku wzajemnego oddziaływania cząsteczek gazu.
System ogrzewania pompą ciepła składa się z trzech elementów:
- systemu tzw. dolnego źródła ciepła (energii aerotermalnej, geotermalnej lub hydrotermalnej),
- pompy ciepła, w której zachodzi proces odzyskiwania ciepła,
- systemu umożliwiającego dystrybucję ciepła po domu.
W systemie źródła ciepła krąży najczęściej roztwór glikolu, absorbującego temperaturę z otoczenia, i przekazuje ją do pompy ciepła. Jeśli mówimy o przypadku energii aerotermalnej roztwór wodny zastępuje po prostu wentylator wtłaczający powietrze do pompy. Z kolei w parowniku pompy, ciepło zostaje przekazane do czynnika chłodniczego, który paruje i w takiej postaci trafia do sprężarki. Tu dochodzi do jego skroplenia pod dużym ciśnieniem i przekazania ciepła do instalacji grzewczej. Czynnik chłodniczy trafia zaś do zaworu rozprężnego, gdzie na powrót zmienia stan skupienia w ciekły, a cały proces powtarza się od początku.
Dobór pompy ciepła do domu jednorodzinnego
Wybierając pompę ciepła, warto zwrócić uwagę na współczynnik COP (ang. Coefficient of Performance), czyli tzw. efektywność pompy ciepła. Wskazuje on, zgodnie z normą PN-EN-14511, w jakim stopniu urządzenie jest w stanie wykorzystać energię termiczną pozyskaną ze środowiska naturalnego. Największy wpływ na wskaźnik COP ma budowa samej pompy, a dokładniej:
- sprężarki,
- zaworu rozprężnego,
- wymiennika płytowego,
- pompy obiegowej.
Firma zajmująca się montażem OZE powinna doradzić odpowiedni model pompy ciepła, biorąc pod uwagę wymiary ogrzewanej przestrzeni, efektywność energetyczną budynku (a zwłaszcza mostki cieplne występujące w drzwiach, oknach, ścianach i dachu).
Do domu o nowoczesnej konstrukcji wystarczająca będzie słabsza pompa, niż do budynku o analogicznej kubaturze, ale stawianego dwie dekady temu, ponieważ większa ilość ciepła zostanie we wnętrzu budynku. Świadomy wybór pompy ciepła ułatwi wcześniejsze pozyskanie świadectwa charakterystyki energetycznej budynku określającego zapotrzebowanie mieszkańców na energię m.in. cieplną.
Jak pozyskać dofinansowanie do pompy ciepła?
Możliwości dofinansowania pompy ciepła jest sporo i wynikają one z funkcjonowania programów pozwalających uzyskać zwrot kosztów instalacji OZE. Przede wszystkim możemy skorzystać z dofinansowania udzielanego przez jednostkę samorządu terytorialnego w oparciu o podjęte tzw. uchwały antysmogowe. W tym przypadku wysokość wsparcia zależy od kondycji finansowej lokalnych władz, ale najczęściej nie przekroczy kilkunastu tysięcy złotych.
Drugą możliwością jest kolejna edycja rządowego programu „Czyste Powietrze”. W tym przypadku beneficjenci mogą liczyć na wsparcie finansowe w wysokości nawet ponad 20 tysięcy złotych. Może to być dobre uzupełnienie przy skorzystaniu z programu „Mój prąd”, który dofinansowuje fotowoltaikę.
Pozostaje jeszcze możliwość skorzystania z ulgi termomodernizacyjnej. Polega ona na odliczeniu w zeznaniu podatkowym PIT kwoty przeznaczonej na przedsięwzięcia termomodernizacyjne, w tym pompę ciepła.
Jeżeli nie możemy sobie pozwolić na sfinansowanie instalacji, alternatywnym rozwiązaniem pozostaje tzw. kredyt termomodernizacyjny z premią termomodernizacyjną udzielany przez Bank Gospodarstwa Krajowego oraz szereg banków z nim współpracujących (m.in. PKO BP, BNP Paribas BP czy Getin Noble Bank).
Cena pompy ciepła – ile kosztuje darmowe ogrzewanie?
Koszt pompy ciepła zależy od wielu czynników. Decydującym jest źródło ciepła. Najdroższe są pompy gruntowe. Najtańsza będzie powietrzna pompa ciepła. Kolejną kwestią jest moc pompy, a ta z kolei jest uzależniona od wydajności energetycznej budynku, zapotrzebowania na ciepło oraz powierzchni, jaką urządzenie musi ogrzać.
Niewielki zestaw wraz z instalacją będzie kosztował około 50 tysięcy złotych (dla domu o powierzchni 130-150 m2). Dla domu dwukrotnie większego cena pompy może przekroczyć 120 tysięcy złotych. Wiele zależy od stopnia zaawansowania instalacji oraz producenta.
Pompy ciepła na pierwszy rzut oka wydają się dosyć drogie. Należy jednak uwzględnić ilość możliwych do pozyskania dotacji, bardzo niski koszt eksploatacji (który dodatkowo można w pełni pokryć prądem generowanym przez fotowoltaikę) oraz relatywnie krótki okres zwrotu inwestycji (od 5 do 15 lat). W ostatecznym rozrachunku zastąpienie instalacji grzewczej rozwiązaniami czerpiącymi energię z odnawialnych źródeł jest opłacalne zarówno dla naszego portfela, jak i dla środowiska.
